Sản phẩm hóa bản thân - con đường độc bản để tồn tại trong kỷ nguyên thương hiệu cá nhân
Đừng bán thời gian của bạn, hãy bán tác động của bạn.
Người bán nước ở giao lộ và sự khác biệt về đòn bẩy
Hãy tưởng tượng hai người bán nước cùng đứng tại một giao lộ đông đúc vào một ngày hè nóng bức
Người thứ nhất mở một quầy nước truyền thống. Anh ta dậy từ sáng sớm, chuẩn bị đá, cốc, và nguyên liệu. Cả ngày, anh đứng dưới cái nắng gay gắt, phục vụ từng khách hàng một. Thu nhập của anh tỷ lệ thuận với số giờ làm việc và số khách hàng anh phục vụ được. Khi anh nghỉ ngơi hoặc đi vắng, thu nhập của anh cũng ngừng lại.
Người thứ hai cũng bắt đầu với một quầy nước tương tự. Nhưng thay vì chỉ bán nước, anh ta nghiên cứu và tạo ra một công thức đặc biệt. Anh ghi lại quy trình, quay video hướng dẫn, và viết một bản hướng dẫn về "Nghệ thuật pha chế đồ uống giải nhiệt".
Anh ta tạo một thương hiệu, đóng chai sản phẩm, huấn luyện, và trao quyền người khác mở các quầy tương tự. Anh nhờ chuyên gia lập trình một ứng dụng order nước trực tuyến và sản xuất một kênh YouTube nói về đồ uống & quy trình tạo ra công thức đặc biệt của anh.
Dần dần, thu nhập của anh không còn phụ thuộc vào số giờ đứng bán, mà đến từ sản phẩm đóng chai, chi phí bản quyền, khóa học trực tuyến, và quảng cáo từ các nhãn hàng.
Sự khác biệt giữa hai người không phải về sản phẩm, mà là về tư duy. Người thứ hai đã thực hiện điều mà Naval Ravikant gọi là "productize yourself" - biến bản thân thành một sản phẩm.
"Productize yourself" là gì?
"Trong thời đại Internet, bạn có thể thoát khỏi việc chỉ bán thời gian của mình bằng cách “sản phẩm hóa' bản thân”: tạo ra một thứ gì đó một lần và bán nó nhiều lần." – Naval Ravikant
Naval Ravikant – nhà đầu tư thiên thần, người đồng sáng lập AngelList, là một trong những nhà tư tưởng nổi bật về xây dựng sự thịnh vượng - đã phổ biến khái niệm "productize yourself" qua loạt podcast trên kênh YouTube của ông và tuyển tập tweet nổi tiếng "How to get rich (without getting lucky)" trên X (trước đây là Twitter)
"Productize yourself" không phải là biến bản thân thành một món hàng vô cảm, mà là quá trình:
Xác định những kỹ năng và kiến thức độc đáo mà bạn có (Naval gọi là "Specific knowledge")
Đóng gói giá trị đó thành một hình thức có thể được nhân rộng và phân phối
Tận dụng đòn bẩy (công nghệ, vốn, hoặc con người) để mở rộng tác động
Xây dựng thương hiệu cá nhân dựa trên sự độc đáo và chuyên môn
Thay vì chỉ đơn thuần bán thời gian của bạn (làm việc 40 giờ/tuần để nhận lương), bạn tạo ra các sản phẩm, dịch vụ, hoặc nội dung mà người khác có thể tiếp cận và hưởng lợi mà không đòi hỏi sự hiện diện liên tục của bạn.
Tại sao mô hình này quan trọng trong thời đại Internet?
1. Thế giới phẳng, cạnh tranh toàn cầu
Internet đã xóa bỏ ranh giới địa lý, cho phép bạn tiếp cận và phục vụ nhiều người từ khắp nơi trên thế giới. Nhưng điều này cũng có nghĩa là bạn đang cạnh tranh với toàn cầu. Trong bối cảnh này, việc tìm ra và phát triển "specific knowledge" - những kỹ năng độc đáo mà bạn sở hữu trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
2. Kinh tế sáng tạo (creator economy) bùng nổ
Theo Influencer Marketing Hub, nền kinh tế sáng tạo đã đạt giá trị khoảng 104 tỷ USD vào năm 2024. Các nền tảng như YouTube, Spotify, Substack, và nhiều nền tảng khác đã tạo ra cơ hội cho cá nhân xây dựng sự nghiệp từ kỹ năng và đam mê của họ, mà không cần thông qua các "người gác cổng" truyền thống như các công ty truyền thông lớn.
3. Chi phí phân phối gần như bằng không
Trước đây, việc tiếp cận hàng nghìn hoặc hàng triệu người đòi hỏi chi phí khổng lồ cho quảng cáo và phân phối. Ngày nay, với internet, chi phí để chia sẻ ý tưởng, nội dung, hoặc sản phẩm số của bạn với những người trên toàn cầu gần như bằng không.
4. Xu hướng làm việc tự do và làm việc từ xa
Theo báo cáo từ Upwork, 59 triệu người Mỹ (khoảng 36% lực lượng lao động) đã tham gia vào công việc tự do vào năm 2023. Đại dịch Covid 19 đã thúc đẩy hình thức làm việc từ xa và tái định hình cách chúng ta nghĩ về công việc, tạo điều kiện cho mô hình "productize yourself" phát triển.
Thời điểm dịch Covid diễn ra này, cũng là cột mốc đưa mình vào hành trình sản phẩm hóa bản thân trên mạng xã hội, mình đã đạt đến trạng thái làm việc tại nhà với tự do thời gian & không gian, từ đó tạo cơ hội để mình bắt đầu “làm việc cho chính mình”.
5. Khủng hoảng giữa sự nghiệp và tìm kiếm ý nghĩa
Các bối cảnh này diễn ra khiến nhiều người nghĩ đến việc tìm kiếm ý nghĩa và mục đích sâu sắc hơn trong công việc của họ.
Và "productize yourself" cho phép bạn xây dựng sự nghiệp dựa trên những gì bạn yêu thích và giỏi nhất, tạo ra cảm giác tự chủ và ý nghĩa sâu sắc hơn.
Sự khác biệt giữa "productize yourself" và làm việc truyền thống:
Naval đã dùng một ví dụ đơn giản để minh họa sự khác biệt này:
"Nếu bạn không làm việc trong khi ngủ, bạn sẽ làm việc cho đến khi chết".
Trong mô hình truyền thống, khi bạn ngừng làm việc, thu nhập của bạn cũng ngừng lại. Với "productize yourself", công việc của bạn có thể tiếp tục tạo ra giá trị và thu nhập ngay cả khi bạn không làm việc.
Một số ví dụ đã productize - sản phẩm hóa bản thân của họ thành công trên internet:
1. Ali Abdaal
Từ một bác sĩ ở Anh, Ali Abdaal đã xây dựng một doanh nghiệp nội dung trị giá hàng triệu đô bằng cách chia sẻ về năng suất và học tập hiệu quả. Anh đã sản phẩm hóa chính mình thông qua:
Kênh YouTube (6M+ subs) về năng suất, bài học về phát triển cá nhân, chia sẻ về việc làm YouTube
Khóa học trực tuyến về YouTube, cộng đồng, chương trình hiệu suất về productivity
Podcast Deep Dive with Ali Adaal cùng những khách mời nổi tiếng tạo tiền đề cho việc gia tăng cơ hội hợp tác, nhận sponsor từ các nhãn hàng.
Viết sách "Feel-Good Productivity" New York Times best-seller.
2. Tiago Forte
Bắt đầu từ trang blog về năng suất cá nhân, Tiago đã xây dựng một doanh nghiệp trực tuyến hướng dẫn "Building a second brain" (Xây dựng bộ não thứ hai). Anh đã sản phẩm hóa bản thân qua:
Các video, summit, khóa học trực tuyến, coaching về “building a second brain"
Bộ sách “Building a Second Brain” & The PARA Method: Simplify, Organize, and Master Your Digital Life trở thành bestseller
Nội dung chia sẻ về hiệu suất, bộ não thứ 2, creator economy trên YouTube & Linkedin
3. Chi Nguyễn - The Present Writer
Bắt đầu từ một trang blog chia sẻ về bài học cuộc sống, phát triển bản thân và chủ nghĩa tối giản, Chi Nguyễn đã xây dựng hệ sinh thái sản phẩm nội dung qua:
Kênh YouTube chia sẻ tri thức về bài học cuộc sống, hiệu suất làm việc, quản lý tài chính cá nhân,…
Kinh doanh sản phẩm vật lý về số kế hoạch
Viết sách về chủ đề Chủ nghĩa Tối giản
Nhận quảng cáo, sponsor từ các nhãn hàng.
Điểm chung của những trường hợp đã sản phẩm hóa bản thân thành công:
Bắt đầu từ chia sẻ kiến thức/kỹ năng chuyên biệt: Họ đều bắt đầu bằng cách chia sẻ những gì họ biết rõ, thực hành và có nhiều đau đáu với vấn đề của mình nhất.
Nhất quán trong việc tạo nội dung: Họ duy trì việc sản xuất nội dung thường xuyên trong nhiều năm cho dù thời gian đầu chưa có kết quả khả quan.
Đa dạng hóa "sản phẩm": Họ mở rộng từ một nền tảng, sau này sang nhiều kênh khác nhau để làm một - tiếp cận nhiều người.
Xây dựng cộng đồng: Họ không liên tục chạy theo sự kích thích viral mà phát triển và nuôi dưỡng một nhóm người ủng hộ trung thành những nội dung chân thực của họ.
Tạo ra giá trị trước, kiếm tiền sau: Họ thường bắt đầu bằng việc cung cấp giá trị miễn phí trước khi cung cấp giải pháp có chi phí đến với cộng đồng.
Vậy làm thế nào để bắt đầu hành trình "productize yourself" từ chính vấn đề của bạn:
Hành trình này là một con đường dài hạn, đòi hỏi sự kiên trì và thử nghiệm liên tục với giá trị của sự phát triển bản thân cùng phản hồi của thị trường. Điều này cơ bản là cần thiết để bạn thoát khỏi sự cạnh tranh trong kỷ nguyên thương hiệu cá nhân.
Ngay giờ đây, để bắt đầu hình dung với productize yourself, bạn cần dành thời gian để hệ thống lại dữ liệu của chính mình và bên dưới đây là một vài câu hỏi giúp bạn khám phá:
Bài tập 1: Xác định "Specific knowledge" - kiến thức chuyên biệt của bạn
Bạn có kiến thức/kỹ năng gì mà người khác thường xuyên hỏi bạn?
Bạn có thể nói về chủ đề gì trong 3 giờ liên tục mà không cần chuẩn bị?
Những hoạt động nào khiến bạn quên cả thời gian khi đang làm?
Bạn có sở trường độc đáo nào mà ít người có?
Những kinh nghiệm đặc biệt nào đã định hình cuộc đời bạn?
Bài tập 2: Khám phá "sản phẩm" tiềm năng
Bạn có thể giải quyết vấn đề cụ thể nào cho người khác?
Những câu hỏi nào mà bạn thường xuyên nhận được về chuyên môn của mình?
Dạng nội dung nào bạn thích làm nhất & phù hợp nhất với bạn? (viết, video, audio...)
Bạn có thể tạo ra tài liệu, khóa học, hoặc công cụ gì?
Bài tập 3: Phân tích thị trường
Ai là những người có thể hưởng lợi từ kiến thức/kỹ năng của bạn?
Họ hiện đang tìm kiếm giải pháp ở đâu?
Có khoảng trống nào trong thị trường mà bạn có thể lấp đầy?
Những "người có ảnh hưởng" nào đang hoạt động trong lĩnh vực này?
Để sở hữu được hệ thống dữ liệu bản thân toàn diện trong việc sản phẩm hóa bản thân, bạn có thể truy cập Personal USP System - hệ thống chuyển hóa trải nghiệm cá nhân thành lợi thế cạnh tranh, được mình thiết kế tại đây:
Final thoughts:
"Productize yourself" là một tư duy mới về cách bạn cung cấp giá trị trong thế giới. Đó là sự chuyển đổi sang người sáng tạo & xây dựng tài sản tri thức dựa trên chính vấn đề của bạn.
Bạn sẽ được trả tiền dựa trên mức độ trách nhiệm bạn nắm giữ và mức độ khó khăn khi thay thế bạn.
Khi bạn productize bản thân, bạn đang xác định giá trị độc đáo của mình, nắm giữ trách nhiệm cho sự phát triển của bạn, và tạo ra một vị trí không thể thay thế trong thị trường.
Trong bài tiếp theo, chúng ta sẽ đi sâu vào khái niệm "Tư duy đòn bẩy" - cách tận dụng công nghệ, vốn và con người để nhân rộng tác động của bạn mà không cần tăng thời gian làm việc. Bạn sẽ học cách "làm việc một lần, thu lợi nhiều lần" - một trong những nguyên tắc cốt lõi của việc hướng đến thoát khỏi sự cạnh tranh trong kỷ nguyên thương hiệu cá nhân.
Bản tin Đường Bảo Nhi là nơi chia sẻ về:
Sản phẩm hóa bản thân (productize yourself) & biến vấn đề của bạn thành tài sản số trong thời đại thương hiệu cá nhân (self-made business)
Công cụ và phương pháp học tập để phát triển thương hiệu cá nhân, kinh doanh chuyên môn & sáng tạo nội dung (Tech & Tools)
Về YouTube & sản phẩm hóa vấn đề cá nhân trên YouTube (YouTube Productizer)
Fact & thông tin cập nhật về nền kinh tế sáng tạo (Creator Economy)
Lá thư mỗi tuần về những bài học trên hành trình chuyển hóa bản thân, kinh doanh thương hiệu cá nhân & sáng tạo nội dung (Newsletter)